Το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, στο πλαίσιο της συνεργασίας του με το Ινστιτούτο Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών των Σκοπίων (ISSHS) και των θεματικών κύκλων “Θεσμοί-Δημοκρατία-Πολιτική” και “Ευρώπη & Κόσμος”, δημοσιεύει μεταφρασμένη στα ελληνικά την ανάλυση του ISSHS, υπό την καθηγήτρια Φιλοσοφίας, Επιστημολογίας και Σπουδών Φύλου, Dr. Katerina Kolozova, ως επικεφαλής ερευνήτρια, με τίτλο «Το Πρόγραμμα “Σκόπια 2014” και οι Επιδράσεις του στην Πρόσληψη της Μακεδονικής Ταυτότητας»: Επανεξέταση της Μελέτης μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών.

 

Η αρχική μελέτη εκδόθηκε το 2013 και επανακυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 2020 αναθεωρημένη και με την προσθήκη μιας εκτεταμένης εισαγωγή που επανεξετάζει τα ευρήματα υπό το πρίσμα της πρόσφατης Συμφωνίας των Πρεσπών. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της ερευνητικής ομάδας βρέθηκε το αρχιτεκτονικό και πολιτισμικό πρόγραμμα “Σκόπια 2014” (που περιελάμβανε την κατασκευή νεοκλασικιστικών και οιονεί μπαρόκ δημόσιων κτηρίων, αγαλμάτων και μνημείων, με στόχο τον εξαρχαϊσμό της μακεδονικής ταυτότητας και τη σύνδεσή της με την Αρχαιότητα) και τη σχέση του με τις αντιλήψεις των πολιτών των Σκοπίων, αλλά και των ειδικών επιστημόνων γύρω από τα στοιχεία που συγκροτούν τη μακεδονική ταυτότητα, εντοπίζοντας την απόσταση που χωρίζει την επίσημη κρατική αφήγηση από την καθημερινή κουλτούρα και τους δικούς της πολιτισμικούς κώδικες.

Από τα δεδομένα που παρουσιάζονται στη μελέτη, προκύπτει σαφώς ότι οι “απλοί πολίτες” δεν αισθάνονται οικειότητα προς την Αρχαιότητα και την ιστορική προσωπικότητα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που αποτελούσαν, πριν τη Συμφωνία των Πρεσπών και ιδίως επί κυβέρνησης VMRO, κεντρικά στοιχεία της κρατικής πολιτισμικής και ιστορικής πολιτικής. Αντίθετα αντιλαμβάνονται άλλα στοιχεία ως καθοριστικά της ταυτότητάς τους : τους αγώνες για τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους από την οθωμανική εποχή μέχρι και τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, στοιχεία της σλαβικής ορθόδοξης παράδοσης και λαϊκής κουλτούρας, τη γλώσσα κ.λπ. Ιδιαίτερο δε ενδιαφέρον έχει η σύνδεση που πραγματοποιεί η ερευνητική ομάδα του ISSHS μεταξύ του διαρκώς αναβαλλόμενου στόχου της ένταξης της χώρας στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ και της πολιτικής “εξαρχαϊσμού” της εθνικής ταυτότητας, αλλά και μιας αίσθησης “πολιτισμικής ντροπής” που εντοπίζεται μεταξύ των πολιτών, που αποτελεί το έδαφος μιας “αυτο-θυματοποίησης”.

 

Πέραν της δυνατότητας σε βάθος κατανόησης των αντιλήψεων και των στάσεων του γειτονικού λαού που παρέχει στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, η έρευνα και τα ευρήματά της μπορούν να αποδειχθούν χρήσιμα για την ουσιαστική εμβάθυνση της εφαρμογής της Συμφωνίας των Πρεσπών, ενός υποδείγματος επίλυσης διεθνών διαφορών επί ταυτοτικών ζητημάτων, και την ισχυροποίηση της ειρηνικής συνύπαρξης και συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας. Αποτελεί μάλιστα, μέσω των θεωρητικών σχημάτων και των ερευνητικών εργαλείων που αξιοποιεί από σειρά επιστημονικών κλάδων, ένα χρήσιμο μοντέλο για τη διερεύνηση των τρόπων με τους οποίους συγκροτούνται και άλλες εθνικές/εθνοτικές ταυτότητες, της ελληνικής περιλαμβανομένης, μέσα από μία διαδικασία διπλής κατεύθυνσης : “από τα πάνω”, μέσω των επίσημων κρατικών πολιτικών, αλλά και “από τα κάτω” μέσα από τους πολιτισμικούς κώδικες της καθημερινής κουλτούρας και πρακτικής, που γεννούν την πολιτισμική οικειότητα. Πρόκειται για μια συζήτηση που, ειδικά για την Ελλάδα, ενόψει και της επετείου των 200 χρόνων από την ελληνική επανάσταση, αποκτά ανανεωμένο ενδιαφέρον.

Την εισαγωγή και μετάφραση του κειμένου έκανε η Δανάη Κολτσίδα, νομικός και πολιτική επιστήμονας, διευθύντρια του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς.

 

Download (PDF, Unknown)