"Σχεδιάζοντας για όλες : Η οπτική του φύλου στον χώρο της ελληνικής πόλης" | Το βίντεο και τα βασικά σημεία των εισηγήσεων στην παρουσίαση της έκθεσης

Με μεγάλη επιτυχία σε εκδήλωση που έγινε την Τρίτη 14 Σεπτεμβρίου στον κατάμεστο και φιλόξενο κήπο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, παρουσία εκτός των άλλων και αυτοδιοικητικών στελεχών, όπως η δήμαρχος Αγ. Δημητρίου και εκ νέου υποψήφια, Μαρία Ανδρούτσου, ο επικεφαλής της Ανοιχτής Πόλης και υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Ζαχαριάδης, ο αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος, Διαχείρισης Κοινοχρήστων Χώρων, Καθαριότητας και Ανακύκλωσης του Δήμου Βύρωνα, Κώστας Αγγέλης, δημοτικοί σύμβουλοι, υποψήφιοι, στελέχη αυτοδιοικητικών παρατάξεων κ.ά., αλλά και πολλών γυναικών και θηλυκοτήτων που δραστηριοποιούνται σε φεμινιστικές συλλογικότητες, παρουσιάστηκε η έκθεσηΣχεδιάζοντας για όλες. Η οπτική του φύλο στον χώρο της ελληνικής πόλης,που συνέγραψαν για λογαριασμό του ΙΝΠ οι Φοίβος Καλλίτσης, Πολίνα Πρέντου και η ομάδα Urbana (Εύα Γρηγοριάδου, Μαριτίνα Βλαχάκη, Πηνελόπη Αλεξίου, Δήμητρα Αξαρλή), με επιστημονική σύμβουλο την Ντίνα Βαΐου.

Την έκθεση παρουσίασαν από τη συγγραφική ομάδα οι Εύα Γρηγοριάδου, αρχιτεκτόνισσα και ιδρύτρια της Urbana, Φοίβος Καλλίτσης, αρχιτέκτων μηχανικός και διδάκτωρ ΕΜΠ, associate head, Portsmouth School of Architecture και Πολίνα Πρέντου, MSc αρχιτεκτόνισσα-πολεοδόμος, υ.δ. ΕΜΠ, ενώ σχολίασαν οι Ντίνα Βαΐου, ομότιμη καθηγήτρια ΕΜΠ, τομέας Πολεοδομίας και Χωροταξίας, Ειρήνη Μίχα, αναπληρώτρια καθηγήτρια ΕΜΠ, τομέας Πολεοδομίας και Χωροταξίας και Μάττα Σαμίου, σύμβουλος σε θέματα φύλου. Την εκδήλωση συντόνισε η Ελευθερία Κουμάντου, δημοσιογράφος στον ρ/σ Αθήνα 9,84.

 

Παρακολουθείστε ολόκληρο το βίντεο της εκδήλωσης εδώ:

 

 

Παρακολουθείστε τις παρεμβάσεις του κοινού εδώ:

 

 

Αναλυτικά, τα βασικά σημεία των παρεμβάσεων:

Αρχικά μίλησε η Εύα Γρηγοριάδου, αρχιτεκτόνισσα και ιδρύτρια της Urbana, η οποία τόνισε ότι οι δήμοι και οι σχεδιαστές οφείλουν να βλέπουν την έμφυλη οπτική στον σχεδιασμό της πόλης ως προτεραιότητα και όχι ως πολυτέλεια καθώς επηρεάζει άμεσα τη διαμόρφωση της καθημερινότητας των κατοίκων. Όπως ανέφερε: “Οι πόλεις, όπως πολύ συχνά το λέμε και στην Urbana, είναι ζωντανοί οργανισμοί. Οι πόλεις μπορούν να αλλάξουν και χρειάζεται να αλλάξουν, να προσαρμοστούν οι πόλεις σε εμάς, να μη συνεχίσουμε να προσαρμοζόμαστε εμείς σε αυτά τα μοντέλα τα οποία μας δυσκολεύουν. Μέσα από αυτόν τον οδηγό λοιπόν, αυτό που θέλαμε να κάνουμε κι εμείς ως ομάδα ήταν να συμβάλλουμε με την εμπειρία που έχουμε στο πεδίο τα τελευταία αυτά χρόνια και αυτό που χαρακτηριστικά επιθυμούσαμε ήταν να κάνουμε μία χαρτογράφηση αυτής της πολυπλοκότητας των στοιχείων, των φαινομένων που επηρεάζουν και διαμορφώνουν τη ζωή στην πόλη, δομικά στοιχεία, κοινωνικές σχέσεις, πώς το ένα επηρεάζει και εμπλέκεται με το άλλο και παράλληλα όλη αυτή η πολυπλοκότητα να αποτυπωθεί με έναν τρόπο αρκετά απλό, προσβάσιμο, κατανοητό, προσιτό, ακόμη και για άτομα τα οποία δεν έχουν καμία εξοικείωση με θέματα αστικού σχεδιασμού. Όραμά μας είναι η πόλη της φροντίδας, είναι πόλεις οι οποίες φροντίζουν την καθεμία, τον καθένα από εμάς ξεχωριστά και μας κάνουν να μπορούμε κι εμείς με ευκολία και άνεση να φροντίζουμε τους γύρω μας. Πραγματικά ελπίζουμε αυτός ο οδηγός να τροφοδοτήσει ακόμη περισσότερο όλη αυτή τη συζήτηση που έχει ξεκινήσει πλέον στην Ελλάδα, στην Αθήνα, σε άλλες ελληνικές πόλεις, στα χωριά, και να αποτελέσει ίσως ιδανικά και ένα σημείο αναφοράς, προκειμένου να έχουμε πιο συμπεριληπτικές προτάσεις σχεδιασμού για τις πόλεις και τις γειτονιές μας”.

Από αριστερά στη φωτογραφία: Ελευθερία Κουμάντου, Πολίνα Πρέντου, Φοίβος Καλλίτσης, Εύα Γρηγοριάδου, Μάττα Σαμίου, Ντίνα Βαΐου, Ειρήνη Μίχα.

 

Ο Φοίβος Καλλίτσης, αρχιτέκτων μηχανικός, διδάκτωρ ΕΜΠ και associate head στο Portsmouth School of Architecture σημείωσε ότι “ο χώρος της πόλης δεν είναι ένα ουδέτερο πεδίο που προσφέρει ίσες ευκαιρίες σε όλα τα άτομα. Είναι ένα κοινωνικό και πολιτισμικό δημιούργημα, το οποίο (ανα)παράγει διακρίσεις, διαχωρισμούς, ιεραρχίες με βάση και το φύλο. Ο αστικός σχεδιασμός, όπως και άλλες θέσεις λήψεις αποφάσεων, ήταν κυρίως ευθύνη κάποιων «ειδικών», οι οποίοι ήταν συνήθως λευκοί, αρτιμελείς, μεσήλικες cis-straight άνδρες αρχιτέκτονες, πολεοδόμοι, πολιτικοί, μεσαίας ή και ανώτερης κοινωνικής και οικονομικής τάξης. Παράλληλα αυτό συμβαίνει σε ένα πλαίσιο καπιταλιστικής προσέγγισης της πόλης με γνώμονα τη διευκόλυνση της παραγωγής και αύξησης του κεφαλαίου. Η πόλη κατοικείται και έχει φύλο και η κατανόηση των έμφυλων πτυχών της είναι προϋπόθεση για είναι περιβαλλοντικά και κοινωνικά βιώσιμη”. Επίσης τόνισε ότι “η μελέτη δεν προτείνει συνταγές σίγουρης επιτυχίας που συνήθως αναζητά το νεοφιλελεύθερο μοντέλο, αλλά τονίζει τη σημασία έρευνας και συλλογής στοιχείων που θα κάνουν το φύλο ορατό και θα υπάρξει η δυνατότητα να ακουστούν οι φωνές των γυναικών.”

Ως προς τον ρόλο της τοπικής αυτοδιοίκησης επεσήμανε ότι “οι δήμοι και οι περιφέρειες, ως δημόσιοι φορείς που διαχειρίζονται οικονομικούς πόρους και μετά τον Καλλικράτη έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα παρεμβάσεων σε κοινωνικό επίπεδο, μπορούν να αποτελέσουν το πεδίο εφαρμογής έμφυλων πολιτικών (και) σε αυτό τον τομέα. Η ύπαρξη Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων (ΣΔΙΦ) αποτελεί υποχρεωτικό κριτήριο αιρεσιμότητας για την υποβολή ερευνητικών προτάσεων μετά το 2022 από δημόσιους φορείς, ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ερευνητικούς οργανισμούς. […] Τα παραδείγματα από πόλεις μέσα στον οδηγό λειτουργούν ως αφετηρία προβληματισμού και τονίζουν το χρόνο που χρειάζεται, αλλά και το εύρος των δράσεων. Τα παραδείγματα αναφέρονται σε γυναίκες, κορίτσια, ηλικιωμένες γυναίκες, την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, σε μικρότερες και μεγαλύτερες πόλεις. Η εμπειρία υπογραμμίζει ότι απαιτείται χρόνος και επιμονή για την εφαρμογή των διαδικασιών της έμφυλης οπτικής και αυτό φέρνει στο προσκήνιο μια κεντρική αντίφαση. Δεν υπάρχουν έτοιμες λύσεις που θα αλλάξουν την πόλη άμεσα, αλλά η εκάστοτε τοπική αυτοδιοίκηση έχει συγκεκριμένο κύκλο ζωής και για να επανεκλεγεί θα πρέπει να επιδείξει έργα και πράξεις στις ψηφοφόρους της. Η ανάλυση της καθημερινότητας των πόλεων μπορούν να αναδείξουν λύσεις βραχυπρόθεσμες και άμεσες που βελτιώνουν την καθημερινότητα των γυναικών και άλλων έμφυλων υποκειμενικοτήτων. Ταυτόχρονα μπορεί μέσα από μελέτη και ανάλυση να βοηθήσει στην χάραξη μεγαλύτερων στρατηγικών και αλλαγές που απαιτούν χρόνο για να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν. Αλλαγές που απαιτούν μεγαλύτερη δέσμευση πέρα της εκάστοτε τοπικής αυτοδιοίκησης και κυβέρνησης”.

 

Η Πολίνα Πρέντου, MSc αρχιτεκτόνισσα-πολεοδόμος, υποψήφια διδακτόρισσα ΕΜΠ υποστήριξε την αξία προσεγγίσεων που αναδεικνύουν “την πολυφωνία και τις πολλαπλές ανάγκες των κατοίκων και χρηστριών της πόλης, και ιδιαίτερα κοινωνικών ομάδων, όπως οι γυναίκες, τα παιδιά, τα άτομα της τρίτης ηλικίας, ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, ΑμεΑ, ομάδων δηλαδή που ιστορικά έχουν αποκλειστεί από τον αστικό σχεδιασμό και τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων για τις πόλεις” και εξήγησε ότι “τα βασικά εργαλεία του φεμινιστικού σχεδιασμού αναγνωρίζουν τον διαφορετικό αντίκτυπο του σχεδιασμού –τοπικού, περιφερειακού και εθνικού– σε διαφορετικές υποκειμενικότητες”. Τόνισε ότι κύριος “στόχος  της έκθεσης είναι η κατανόηση της σύγχρονης πόλης και η αξιοποίηση εργαλείων και μεθόδων για τον συμμετοχικό ανασχεδιασμό της, προς μια κατεύθυνση συμπερίληψης σε διαφορετικές κλίμακες”. Επίσης επισήμανε την ανάγκη για συλλογή και επεξεργασία δεδομένων ως προς το φύλο.

Καταλήγωντας σημείωσε ότι “η συμπεριληπτική πόλη και η πόλη της φροντίδας δεν πρέπει να παραμείνουν ουτοπικά οράματα, αλλά πρέπει να γίνουν πράξη. Σε αυτό το πλαίσιο απαιτείται η ένταξη της έμφυλης οπτικής και της έμφυλης ανάλυσης των επιπτώσεων στις αποφάσεις για τον σχεδιασμό του χώρου, στη θέσπιση πολιτικών και στη διαχείριση των οικονομικών πόρων. Απαιτούνται δηλαδή παράλληλα δράσεις εκ των άνω και από τα κάτω που θα θέσουν διαφορετικές προϋποθέσεις και προτεραιότητες. Ο αστικός χώρος αποτελεί παραδειγματικό τόπο συνάντησης, κατανόησης και υλοποίησης των ιδεών της συμπερίληψης και της φροντίδας κι αυτές οι διαδικασίες σταδιακά μπορούν να φέρουν την κοινωνική αλλαγή που απαιτείται για να επιτευχθεί η έμφυλη ισότητα. Τα συμμετοχικά εργαλεία δεν τροφοδοτούν μόνο με δεδομένα όσους και όσες λαμβάνουν αποφάσεις, αλλά παράλληλα βοηθούν τις κατοίκους και χρήστριες της πόλης να οραματιστούν και να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους στην πόλη”.

 

  Από αριστερά στη φωτογραφία: Ελευθερία Κουμάντου, Πολίνα Πρέντου, Φοίβος Καλλίτσης, Εύα Γρηγοριάδου, Μάττα Σαμίου, Ντίνα Βαΐου, Ειρήνη Μίχα.

 

Η Ντίνα Βαΐου, ομότιμη καθηγήτρια ΕΜΠ στον τομέα Πολεοδομίας και Χωροταξίας επεσήμανε ότι “η ανάπτυξη φεμινιστικών ή έμφυλων οπτικών στον σχεδιασμό του χώρου, και ειδικότερα του αστικού χώρου, δεν είναι καινούργια ανακάλυψη. Έχει τη «δική της πρόσφατη ιστορία» από τη δεκαετία του 1980, με προδρόμους στον 19^ο αιώνα. Αποτέλεσε αίτημα και αντικείμενο κινητοποίησης ομάδων φεμινιστριών (μεταξύ άλλων και σε σχετικά με τον χώρο επαγγέλματα) και σταδιακά σε πολλές χώρες εξελίχθηκε σε συνιστώσα του επίσημου σχεδιασμού, παράλληλα πάντα με την κινηματική εγρήγορση. Ας κρατήσουμε εδώ ότι, παρόλα τα παραδείγματα σχεδιασμού και παρέμβασης «εκ των κάτω», ο σχεδιασμός του χώρου είναι μια θεσμική πρακτική, συναρτημένη με τη λειτουργία του κράτους σε κάθε συγκυρία και τόπο. Έτσι, το περιεχόμενο και το πεδίο παρέμβασης διαφέρει και μεταλλάσσεται, όπως και η κοινωνική αξιολόγησή του. Στην Ελλάδα, όπως ξέρουμε, ο σχεδιασμός του χώρου χαίρει μάλλον αρνητικής εκτίμησης. Θεωρείται «εμπόδιο» στις δυνατότητες εκμετάλλευσης της γης, παρά αναγκαία δημόσια παρέμβαση για το «δημόσιο συμφέρον». Επίσης, έχει περισσότερη από αλλού έμφαση στον υλικό χώρο και στηρίζεται σε επιλεκτικές υποθέσεις για άλλες πλευρές και αντικείμενα σχεδιασμού που έχουν να κάνουν με τις πρακτικές των ανθρώπων, τις χωρο-κοινωνικές ανισότητες, τις συνθήκες δουλειάς, την πρόσβαση σε κοινωνικές και άλλες υπηρεσίες, τις καθημερινότητες και τις ρουτίνες όσων κατοικούν ή θα κατοικήσουν τον (σχεδιασμένο) χώρο. Οι υποθέσεις αυτές είναι συνήθως άρρητες και πάντως έμφυλες, όπως τεκμηριώνει με διάφορους τρόπους η μελέτη που παρουσιάζουμε σήμερα. Στις μέρες μας και στη χώρα μας, το κράτος έχει αποσυρθεί από σημαντικά πεδία δημόσιας παρέμβασης, με ολέθρια αποτελέσματα, που αυτό το καλοκαίρι τα είδαμε με πολύ δραματικους τρόπους, και πάντως έχει πάψει να είναι ο μόνος «παίκτης» στα ζητήματα σχεδιασμού του χώρου, μεταθέτοντας σημαντικές αρμοδιότητες πχ στους λεγόμενους «στρατηγικούς επενδυτές». Στο πλαίσιο αυτό, οι ήδη περιορισμένες δυνατότητες προώθησης ενός «σχεδιασμού για όλες» περιορίζονται ακόμη περισσότερο και, σε κάθε περίπτωση, απαιτείται πολύ περισσότερη προσπάθεια και επιμονή για να προχωρήσει ένας σχεδιασμός με τέτοιους στόχους – παρόλο που τα ζητήματα φύλου προωθούνται ως σημαντική συνιστώσα του σχεδιασμού από ευρωπαϊκούς και διεθνείς φορείς και συνδέονται με ανάλογα πλαίσια χρηματοδότησης”.

Κατέληξε τονίζοντας ότι “δεν περιμένει βέβαια κανείς ότι οι πολιτικές και τα Σχέδια Ισότητας θα εξαλείψουν τις έμφυλες ανισότητες στις κοινωνίες και τις πόλεις όπου εφαρμόζονται. Έχουν μάλιστα συχνά υποστεί έντονη κριτική ότι συμβάλλουν στην ανάπτυξη ενός καθησυχαστικού λόγου και πλαισίου δράσης που περιθωριοποιεί πιο ριζοσπαστικές αναζητήσεις και πρακτικές. Είναι όμως αναμφισβήτητο ότι συμβάλλουν στη βελτίωση της καθημερινότητας όλων, διατηρώντας την ορατότητα των θεμάτων φύλου και, από αυτή την άποψη, τέτοια σχέδια λειτουργούν «εκπαιδευτικά». Σε κάθε περίπτωση, η διατύπωση και προώθηση έμφυλων πολιτικών, που βελτιώνουν τις συνθήκες ζωής στην πόλη γενικά, απαιτεί συνεχή κινητοποίηση σε βάθος χρόνου και δυναμική διεκδίκηση από την πλευρά πολύ υπαρκτών ομάδων κατοίκων της πόλης, αν θέλουμε μια πόλη για όλες”. Μέρος του πολυπληθούς κοινού που παρακολούθησε την εκδήλωση.

 

Η Ειρήνη Μίχα, αναπληρώτρια καθηγήτρια ΕΜΠ στον Τομέα Πολεοδομία και Χωροταξίας αναφέρθηκε σε τρία ζητήματα: Πρώτον, όπως σημείωσε “η έλλειψη δεδομένων έχει σαφές πολιτικό πρόσημο. Οι απαξιωμένες καθημερινότητες, που δεν απασχολούν τα κέντρα πολιτικών αποφάσεων, την αυτοδιοίκηση και τους φορείς σχεδιασμού, είναι συγκεκριμένες, μη μετρήσιμες απουσίες μιας πολιτικής, μιας ιδεολογίας με άλλες προτεραιότητες στα παρουσιολόγιά της. Η αλλαγή ονόματος της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων (σε Οικογενειακής πολιτικής) και εν τέλει η κατάργησή της, έχει πολύ συγκεκριμένα πολιτικά συμφραζόμενα και στοχεύσεις. Η έκθεση συνεπώς καθίσταται αυτή τη στιγμή αναγκαίο εργαλείο για κάθε αθέατη όψη της πόλης, σε έναν καθόλα άνισο αγώνα επιβίωσης. Συγκεντρώνει ένα πολύ σημαντικό υλικό: συμπυκνώνει μια πλούσια θεωρητική συζήτηση, αναδεικνύοντας καίρια ζητήματα για τον ελληνικό αστικό χώρο, και ταυτόχρονα επαναφέρει ως άμεση προτεραιότητα τις συμμετοχικές διαδικασίες στον σχεδιασμό σε μια συγκυρία, που πια απρόκλητα παρακάμπτουν ακόμα και την προσχηματική διαβούλευση”. Προς αυτή την κατεύθυνση πρότεινε τη δημιουργία μιας βάσης δεδομένων, μιας ανοικτής ηλεκτρονικής πλατφόρμας που θα μπορούσε να εμπλουτίζεται συλλογικά.

Δεύτερον, επισήμανε τον προβληματισμό της απέναντι σε προτάσεις σχεδιασμού και θεωρήσεις που σφετερίζονται διεκδικήσεις (όπως το δικαίωμα στην πόλη), έννοιες και όρους, και τόνισε την ανάγκη ορατής διαφοροποίησης από προσεγγίσεις κατ’ επίφαση συμπεριληπτικές. Για παράδειγμα στο θέμα της ασφάλειας στην πόλη είναι αναγκαίο να αλλάξει η αυταρχική και μάτσο συμπεριφορά των οργάνων της τάξης. Όπως χαρακτηριστικά σημείωσε “κανένας σχεδιασμός δεν θα μειώσει τον φόβο στην πόλη όσο ένοπλα ρόμποκοπ τραμπουζίζουν, χτυπούν, σκοτώνουν, βιάζουν ή σπρώχνουν σώματα στη θάλασσα”.

Τρίτον, σημείωσε ότι “έχουν οξυνθεί σε τέτοιο βαθμό τα φαινόμενα των πολλαπλών κρίσεων (στο κλίμα, το περιβάλλον, τις κοινωνικές ανισότητες, την καταστροφή και εξάντληση των φυσικών πόρων, τη δημόσια υγεία και παιδεία), που απαιτούν μια άλλη κατεύθυνση, διαφορετικά εργαλεία και κυρίως συνεργασίες με κοινούς στόχους. Ταυτόχρονα δηλαδή με ρεαλιστικές λύσεις διευκόλυνσης της καθημερινότητας που θεραπεύουν, είναι αναγκαία η αναδιατύπωση του προβλήματος, η επισκόπηση της μεγάλης εικόνας και ένα όραμα εναλλακτικής προοπτικής. […] Προς αυτή την κατεύθυνση θεωρώ απαραίτητο η έμφυλη ματιά να συμπορευτεί  με ομάδες που πειραματίζονται ερευνητικά σε εναλλακτικές πολιτικές και τεχνολογίες οργάνωσης της οικονομίας, της παραγωγής, του χώρου και του χρόνου, της εργασίας και της ενημέρωσης. Με στοχεύσεις που μας καλούν σε μια συλλογική προσπάθεια αναστοχασμού και επαναπροσδιορισμού του τι είναι καλή ζωή, πέρα από τον καταναλωτισμό και τον διαρκή αγώνα για περισσότερη δύναμη και εξουσία. Αναφέρομαι στην αποανάπτυξη, στη διαφυγή από τη μονοκαλλιέργεια της τουριστικοποίησης, σε ένα δικαίωμα στην πόλη που θα περιλαμβάνει και την εργασιακή, ανθρώπινη αξιοπρέπεια σε συνετούς χωροχρόνους. Όπως αποκαλύπτουν τα παραδείγματα που παρουσιάζονται στην έκθεση, οι πιεστικοί ρυθμοί της καθημερινότητας αποκλείουν πολλαπλά σώματα από την παραγωγή και την ενεργό δράση. Φοβάμαι πως αν δεν διεκδικήσουμε έμπρακτα ανατροπή μιας θεωρούμενα αδιαπραγμάτευτης συνθήκης, θα βρεθούμε απούσες πάλι, ακόμα και αν στηθούν συμμετοχικές διαδικασίες και ανοίξουν δίοδοι στους φορείς των αποφάσεων, εγκλωβισμένες σε μια αποπνικτική, τοξική καθημερινότητα. Ας αποτελέσει αυτή η έκθεση μια γόνιμη αφετηρία”.

 

Άποψη του κοινού.

 

Η Μάττα Σαμίου, σύμβουλος σε θέματα φύλου μίλησε για τα κοινά σημεία της Έκθεσης με το πιλοτικό πρόγραμμα που συντόνισε για την ένταξη της οπτικής του φύλου στους δημόσιους προϋπολογισμούς και στις υπηρεσίες κοινής ωφελείας. “Αρχικά, κάναμε μια αναγνώριση και καταγραφή των θεματικών περιοχών που θεωρητικά καλύπτονται από έναν δημόσιο προϋπολογισμό και που θεωρήσαμε πιο σημαντικές. Η πρώτη θεματική αφορούσε στην ασφάλεια, την προσβασιμότητα και τις αναπαραστάσεις στον δημόσιο χώρο. Μετά κάναμε ενέργειες διερεύνησης των αναγκών (με την διάσταση του φύλου) και ανάλυσης της υπάρχουσας κατάστασης: αναλύοντας τα κενά μεταξύ των δύο, στη συνέχεια ασκήσαμε θεσμική πίεση στον Δήμο για την κάλυψη τους”. Επισήμανε ότι μια σημαντική δυσκολία αφορά την παντελή έλλειψη δεδομένων και στατιστικών γενικότερα και ειδικότερα με βάση το φύλο. Επιπλέον, οι Δήμοι δεν λαμβάνουν υπόψη τους ούτε καν τα στατιστικά από την ΕΛΣΤΑΤ. Επίσης τόνισε ότι “αν οι φορείς που συντονίζουν ενέργειες συμμετοχικού σχεδιασμού δεν είναι σε θέση να υλοποιήσουν έστω και κάποια από τις προτάσεις, ίσως είναι καλύτερο να μην γίνονται καν. Εμείς στο πρόγραμμα, κάναμε ενέργειες να εκπαιδεύσουμε το προσωπικό και τα στελέχη των δήμων, κάτι εξαιρετικό δύσκολο ώστε να είναι σε θέση να απαντούν σε τέτοια αιτήματα όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά. Η κοινωνία των πολιτών συνηθίζει να συνεργάζεται με τις υπηρεσίες που είναι πιο συγγενικά κοντά της, τα τμήματα κοινωνικής αλληλεγγύης ή ισότητας, για παράδειγμα, αλλά περισσότερο χρειάζονται την εκπαίδευση πιο τεχνοκρατικές υπηρεσίες, η οικονομική διεύθυνση, για παράδειγμα. Εμείς παρότι είχαμε εταίρους τον Δήμο, δεν καταφέραμε να αλλάξουμε πάρα πολλά στη γειτονιά, εκτός από κάποιες βελτιώσεις στον φωτισμό”. Περαιτέρω, αναφέρθηκε στο θέμα των αναπαραστάσεων στο δημόσιο χώρο και στη σημασία της αλλαγής των ονομάτων των οδών ώστε να περιλαμβάνουν περισσότερες γυναίκες, ενώ μία άλλη θεματική με την οποία ασχολήθηκαν αφορά την πρόσβαση στον αθλητισμό, όπου τα κορίτσια άνω των 11 χρονών και οι γυναίκες αποκλείονται από τις υπάρχουσες δομές. Κατέληξε λέγοντας ότι θεωρεί “πολύ σημαντικό να υλοποιούνται έστω και πιλοτικά ενέργειες gender mainstreaming γιατί πρέπει να βλέπουμε στο πεδίο ποιες τακτικές είναι ωφέλιμες και ποιες όχι και ανάλογα να προσαρμοζόμαστε”.

Μετά το πέρας των εισηγήσεων, ακολούθησαν παρεμβάσεις από το κοινό, μεταξύ των οποίων και της δημάρχου Αγ. Δημητρίου, Μαρίας Ανδρούτσου, αλλά και του υποψήφιου δημάρχου Αθηναίων, Κώστα Ζαχαριάδη, οι οποίοι αναφέρθηκαν στο ρόλο που μπορεί να παίξει η τοπική αυτοδιοίκηση στην εφαρμογή πολιτικών που λαμβάνουν υπόψη την έμφυλη διάσταση στον αστικό σχεδιασμό.

Στιγμιότυπο από την παρέμβαση της δημάρχου Αγ. Δημητρίου και εκ νέου υποψήφιας, Μαρίας Ανδρούτσου. Δίπλα της διακρίνεται η πρ. αναπληρώτρια υπουργός Εργασίας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης και βουλεύτρια του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ, Θεανώ Φωτίου.

 

Στιγμιότυπο από την παρέμβαση του επικεφαλής της Ανοιχτής Πόλης και υποψηφίου δημάρχου Αθηναίων, Κώστα Ζαχαριάδη. Δίπλα του διακρίνονται οι: Ελευθερία Κουμάντου, Πολίνα Πρέντου, Φοίβος Καλλίτσης.

 

Στήριξη στον αγώνα του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων:

Στην αρχή της εκδήλωσης, εκ μέρους του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς, η ερευνήτρια Μαρία Χαΐδοπούλου Βρυχέα, διάβασε το παρακάτω κείμενο στήριξης στον αγώνα του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων:

“Θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά το Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων για τη φιλοξενία και να εκφράσουμε την αμέριστη αλληλεγγύη μας στον αγώνα του Συλλόγου και πλήθους φορέων, πολιτών και πολιτισσών, ενάντια στην αυθαίρετη και εκδικητική απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού για ανάκληση της παραχώρησης του κτιρίου.

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων χρησιμοποιεί το κτίριο και τον κήπο του για μια σειρά δράσεων που εμπίπτουν στους καταστατικούς σκοπούς του, μεταξύ των οποίων και η πραγματοποίηση επιστημονικών σεμιναρίων, διαλέξεων και εκδηλώσεων του Συλλόγου, εκδηλώσεων και δράσεων Υπηρεσιών του ΥΠΠΟ, αλλά και η φιλοξενία εκδηλώσεων άλλων φορέων, καλλιτεχνικών εκδηλώσεων και πολιτιστικών δρώμενων, με ιδιαίτερη έμφαση στην απεύθυνση στη γειτονιά και τους φορείς της πόλης, σε πολιτιστικούς φορείς και στην κοινωνία των πολιτών. Οπότε, είναι πρόδηλος ο εκδικητικός χαρακτήρας της ανάκλησης της παραχώρησης λόγω της εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε από οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών με αφορμή το ναυάγιο στην Πύλο που στέρησε τη ζωή σε εκατοντάδες συνανθρώπους μας.

Το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς έχει φιλοξενηθεί και στο παρελθόν στον χώρο αυτό, ενώ αποτελεί και το ίδιο έναν από τους φορείς της ευρύτερης γειτονιάς του ιστορικού κέντρου της Αθήνας, στεγαζόμενο στο Μεταξουργείο. Γνωρίζουμε άμεσα τη συμβολή των δράσεων και των εκδηλώσεων στο κτήριο του ΣΕΑ στην εν γένει αναβάθμιση της περιοχής.

Εξάλλου, μία πόλη για όλες χρειάζεται ακριβώς τέτοιους ανοικτούς στην κοινωνία χώρους.

Ενώνουμε επομένως τη φωνή μας με όσες, όσα και όσους ζητούν την ανάκληση της εκδικητικής έξωσης.”

 

Η ερευνήτρια του ΙΝΠ, Μαρία Χαϊδοπούλου Βρυχέα διαβάζει το κείμενο στήριξης του αγώνα του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων. Διακρίνονται επίσης στο πάνελ οι Ελευθερία Κουμάντου, Πολίνα Πρέντου, Φοίβος Καλλίτσης, Εύα Γρηγοριάδου, Μάττα Σαμίου, Ντίνα Βαΐου και Ειρήνη Μίχα.

 

Βιογραφικά συγγραφέων:

◾️ O Φοίβος Καλλίτσης είναι αρχιτέκτονας μηχανικός (ΕΜΠ) και διδάκτωρ του τομέα Πολεοδομίας και Χωροταξίας του ΕΜΠ. Έχει εργαστεί ως αρχιτέκτονας σε έργα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Είναι υποδιευθυντής της Σχολής Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου του Portsmouth και διδάσκει αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και ζητήματα σεξουαλικότητας, φύλου και αστικού χώρου. Το ερευνητικό του έργο εστιάζει στις αναπαραστάσεις του χώρου, σε ζητήματα φόβου και ασφάλειας και σε κοινωνικές και έμφυλες προσεγγίσεις του αστικού χώρου.

◾️ Η Πολίνα Πρέντου είναι MSc αρχιτεκτόνισσα-πολεοδόμος ΕΜΠ, υποψήφια διδάκτόρισσα της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ με θέμα τις έμφυλες προσεγγίσεις των κινημάτων πόλης στην Αθήνα και συνεργάτιδα-ερευνήτρια του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα συνδυάζουν τις έμφυλες προσεγγίσεις στον σχεδιασμό και τη μελέτη της πόλης με τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις των μεγάλων έργων στον αστικό χώρο.

Και από την ομάδα Urbana:

◾️ Η Εύα Γρηγοριάδου είναι αρχιτεκτόνισσα, ιδρύτρια και υπεύθυνη σχεδιασμού και υλοποίησης των προγραμμάτων της διεπιστημονικής ομάδας Urbana. Έχει σπουδάσει αρχιτεκτονική στο Πολυτεχνείο Κρήτης και στο Universidad Internacional de Cataluña (Βαρκελώνη). Παράλληλα είναι υποψήφια διδακτόρισσα του Τμήματος Αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου Κρήτης. Η έρευνά της εστιάζει στην ανάλυση της οπτικής του φύλου για τον σχεδιασμό των χώρων, σύγχρονες συμπεριληπτικές πρακτικές αστικού σχεδιασμού και συμμετοχικές μεθοδολογίες.

◾️ Η Μαριτίνα Βλαχάκη είναι ανθρωπολόγος και ερευνήτρια με ειδίκευση σε ζητήματα φύλου. Έχει συγγράψει και υλοποιήσει ερευνητικά προγράμματα ως βοηθός προγραμμάτων στην Urbana. Έχει επίσης πραγματοποιήσει συμμετοχική παρατήρηση και συνεντεύξεις με παιδιά και ενήλικες σε Ελλάδα και Αλβανία και διαπολιτισμική έρευνα στο Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας της Ισπανίας. Κατέχει πτυχίο Ανθρωπολογίας (BSc, Πάντειο, UCL), ενώ ολοκληρώνει το ΔΠΜΣ «Φύλο, Κοινωνία, Πολιτική» (MA, Πάντειο). Τα ακαδημαϊκά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν την κοινότητα, τον συμμετοχικό αστικό σχεδιασμό και τις φεμινιστικές ερευνητικές μεθόδους.

◾️ Η Πηνελόπη Αλεξίου είναι ανθρωπολόγος και ερευνήτρια στην ομάδα της Urbana. Είναι απόφοιτη της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας (BSc, Πάντειο), Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης (BSc, ΕΚΠΑ) και του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών Προληπτικής Ψυχιατρικής (MSc, ΕΚΠΑ). Αυτή τη στιγμή φοιτεί στο ΠΜΣ (MA) «Σπουδές Φύλου: Μεθοδολογίες, Θεωρίες, Πολιτικές» και στο ΔΠΜΣ (MA) «Δημιουργική Γραφή». Η δράση και τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζουν στα ζητήματα της αναπηρίας και της προσβασιμότητας στον δημόσιο χώρο μέσα από την οπτική του φύλου.

◾️ Η Δήμητρα Αξαρλή είναι πολιτική επιστημόνισσα και ερευνήτρια στην Urbana. Έχει προπτυχιακό στις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές ενώ ξεκινάει και το μεταπτυχιακό της στις Ευρωπαϊκές Σπουδές στην Ecole Normale Supérieure της Λυών. Τα ακαδημαϊκά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στις δημόσιες πολιτικές, σε θέματα περιβάλλοντος και βιωσιμότητας, κοινωνικής ένταξης και αστικού σχεδιασμού.

Βιογραφικό επιστημονικής συμβούλου:

Η Ντίνα Βαΐου είναι ομότιμη καθηγήτρια ΕΜΠ, Τομέας Πολεοδομίας και Χωροταξίας, με πολύχρονο διδακτικό έργο σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο (1982-2018). Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα, οι πολυάριθμες δημοσιεύσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό και οι εισηγήσεις σε συνέδρια περιλαμβάνουν: τη φεμινιστική κριτική της ανάπτυξης του χώρου, με ιδιαίτερη έμφαση στη διάκριση ιδιωτικό/δημόσιο, τον κατά φύλο καταμερισμό εργασίας και τις έμφυλες διαφοροποιήσεις στην πρόσβαση και χρήση του χώρου και του χρόνου· τις τοπικές αγορές εργασίας ως άξονα για την ερμηνεία της ανάπτυξης του αστικού και περιφερειακού χώρου, με ιδιαίτερη έμφαση στις άτυπες μορφές παραγωγής και εργασίας και στον κατά φύλο καταμερισμό της εργασίας· τις επιπτώσεις της ευρωπαϊκής ενοποίησης στις γυναίκες του Ευρωπαϊκού Νότου, σε σχέση με τους παραπάνω δύο άξονες· τις μεταβολές στον αστικό χώρο, που προκύπτουν από τη μαζική εγκατάσταση μεταναστών και μεταναστριών στις ελληνικές πόλεις, όπως και σε άλλες πόλεις της Νότιας Ευρώπης. Υπήρξε μέλος της συντακτικής επιτροπής των περιοδικών European Planning Studies, European Journal of Women’s Studies, Social and Cultural Geography, Γεωγραφίες.

Υπεύθυνες του έργου εκ μέρους του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς:

• Ελένη Γκρίνγουδ, υποψήφια δρ. Οικονομικών, ερευνήτρια ΙΝΠ
• Μαρία Χαϊδοπούλου-Βρυχέα, δρ. Πολιτισμικής Γεωγραφίας, ερευνήτρια ΙΝΠ

 

📢 Η έκθεση διατίθεται δωρεάν και σε έντυπη μορφή. Επικοινωνείστε μαζί μας για να μάθετε πώς μπορείτε να την προμηθευτείτε.

Στο χώρο της εκδήλωσης διατέθηκε δωρεάν η έκθεση, αλλά και άλλες συναφείς με το θέμα μελέτες του ΙΝΠ. Περισσότερα: https://poulantzas.gr/yliko/yliko_tag/meletes/