Ο Όμιλος Φίλων του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς στην Κρήτη (ΟΦΙΝΠΚ) ιδρύθηκε την 7η Απριλίου 2014 από 40 ιδρυτικά μέλη, με σκοπό την καλλιέργεια των αξιών της Αριστεράς και τη συμβολή στην ανάπτυξη και τη διάδοση του ιδεολογικού προβληματισμού της ριζοσπαστικής Αριστεράς σχετικά με όλα τα κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά και πολιτισμικά ζητήματα που απασχολούν την εποχή μας. Επιπλέον, ο Όμιλος έχει στόχο την υποστήριξη και διάδοση του έργου του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς στην Κρήτη. Μέριμνα του Ομίλου είναι, επίσης, η διενέργεια δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων που θα εξειδικεύονται θεματικά στην Κρήτη. Ο ΟΦΙΝΠΚ εξαρτάται οργανωτικά από το Ινστιτούτο «Νίκος Πουλαντζάς», αλλά έχει σχετική αυτονομία ως προς τη δομή του, τη λειτουργία του και τις δραστηριότητες του.
Ο ΟΦΙΝΠΚ σήμερα αποτελείται από 56 μέλη που ζουν και εργάζονται στην Κρήτη: 37 μέλη στο Ρέθυμνο, 11 μέλη στα Χανιά, 6 μέλη στο Ηράκλειο και 2 μέλη στο Λασίθι (Άγιο Νικόλαο). Τούτη η ανισομέρεια οφείλεται, κυρίως, στο γεγονός ότι στο Ρέθυμνο λειτουργούν οι σχολές κοινωνικών επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης με τις οποίες, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, σχετίζονται αμεσότερα τα περισσότερα μέλη του Ομίλου.
Η ισοτιμία των μελών και ο δημοκρατικός τρόπος λειτουργίας συνιστούν βασικές αρχές του Ομίλου. Συνακόλουθα, βασικό και κυρίαρχο όργανο του Ομίλου είναι η γενική συνέλευση των μελών. Η Συντονιστική Γραμματεία, που εκλέγεται από τη γενική συνέλευση, είναι υπεύθυνη για το συντονισμό και την υλοποίηση της δραστηριότητας του ΟΦΙΝΠΚ. Τα τμήματα των μελών σε κάθε νομό έχουν σχετική αυτονομία να σχεδιάζουν και να πραγματοποιούν εκδηλώσεις.
Ο ΟΦΙΝΠΚ έχει δημιουργήσει σελίδα με την επωνυμία του στο facebook, στην οποία αναρτώνται ανακοινώσεις και υλικό από τις δραστηριότητες του. Επίσης το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς έχει δημιουργήσει στον ιστότοπο του σελίδα αφιερωμένη στον Όμιλο.
Ο Όμιλος έχει διοργανώσει μέχρι τώρα τις παρακάτω εκδηλώσεις: Στις 12 Μαΐου 2014, στο Πολιτιστικό Κέντρο «Ξενία» στο Ρέθυμνο, διοργανώθηκε ανοιχτή συζήτηση με θέμα «Δημοκρατία και οικονομία στον καιρό της κρίσης: η Ευρώπη σε σταυροδρόμι». Εισηγητές ήταν οι Χάρης Γολέμης, διευθυντής του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς και Σταύρος Τομπάζος, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου. Την εκδήλωση συντόνισε η ιστορικός Ελένη Ζέρβα, μέλος της Συντονιστικής Γραμματείας του ΟΦΙΝΠΚ, η οποία, επίσης, αναφέρθηκε στους στόχους της ίδρυσης και λειτουργίας του Ομίλου. Μολονότι η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε σε προεκλογική περίοδο, ο προσανατολισμός των εισηγήσεων σε μια ουσιαστική ιστορική και πολιτική ανάλυση είχε ως θετικό αποτέλεσμα τη διεξαγωγή μιας συζήτησης με το κοινό των 150 περίπου ατόμων, η οποία απέφυγε τις παγίδες του προπαγανδιστικού καταγγελτικού λόγου, των κομματικών εξαγγελιών και της αυτοαναφορικής επιβεβαίωσης. Ολόκληρη η εκδήλωση (εισηγήσεις και συζήτηση) βιντεοσκοπήθηκε και το υλικό αυτό βρίσκεται στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς.
Στο χρονικό διάστημα 23-27 Ιουνίου 2014 ο ΟΦΙΝΠΚ διοργάνωσε σειρά προβολών του κινηματογραφικού ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους «Μαραθώνιος μιας ημιτελούς άνοιξης – Γρηγόρης Λαμπράκης» του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου, που υπογράφει τη σκηνοθεσία, το σενάριο και την έρευνα. Στο ντοκιμαντέρ συνεργάστηκαν οι ιστορικοί Ηλίας Νικολακόπουλος, Ιωάννα Παπαθανασίου και Στράτος Δορδανάς. Η ταινία προβλήθηκε στα Χανιά (23/6), στο Ρέθυμνο (24/6), στο Ηράκλειο (25/6), στην Ιεράπετρα (26/6) και στη Νεάπολη Λασιθίου (27/8). Μετά την προβολή της ταινίας ακολουθούσε συζήτηση με τη συμμετοχή του σκηνοθέτη που ήταν καλεσμένος του Ομίλου. Στις εκδηλώσεις αυτές, στις οποίες το κοινό κυμάνθηκε σε πολύ ικανοποιητικά επίπεδα, ανάλογα και με την κάθε πόλη, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ήταν η προσέλευση παλαιών Λαμπράκηδων που προσέφεραν στη συζήτηση τις προσωπικές τους αναμνήσεις – μαρτυρίες για την εποχή.
Από το Νοέμβριο του 2014, ο ΟΦΙΝΠΚ στα Χανιά, σε συνεργασία με το Παράρτημα του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ στην Ελλάδα, οργανώνει κύκλο σεμιναρίων ανάγνωσης του Κεφαλαίου του Καρλ Μαρξ. Τα σεμινάρια έχουν στόχο την εξοικείωση και κατανόηση του θεμελιώδους μαρξιανού έργου και λαμβάνουν χώρα κάθε δεκαπέντε μέρες στη Βιβλιοθήκη του Δικηγορικού Συλλόγου Χανίων. Για την αποδοτικότερη λειτουργία των σεμιναρίων περιορίστηκε ο αριθμός των συμμετεχόντων σε 50 άτομα, αριθμός που υπερκαλύφθηκε από τις δηλώσεις συμμετοχής και έτσι τηρήθηκε σειρά προτεραιότητας. Οι συμμετέχοντας καλύπτουν ευρύ φάσμα ηλικιών και πολιτικών ταυτοτήτων. Η διαδικασία που ακολουθείται σε κάθε συνάντηση περιλαμβάνει ανάγνωση επιλεγμένων αποσπασμάτων από το έργο και συζήτηση υπό τη διεύθυνση του Σπύρου Λαπατσιώρα, επίκουρου καθηγητή πολιτικής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Μέχρι τώρα έχουν διεξαχθεί τρεις συναντήσεις, ενώ ο προγραμματισμός περιλαμβάνει δώδεκα συναντήσεις μέχρι το Μάιο του 2015.
Με την ευκαιρία των πολλαπλών επετείων που σχετίζονται με την κρίσιμη δεκαετία του 1940 (28ης Οκτωβρίου, Εθνικής Αντίστασης στις 25 Νοεμβρίου και Δεκεμβριανών του 1944), ο ΟΦΙΝΠΚ διοργάνωσε μικρή ημερίδα με θέμα «Κατοχή και Αντίσταση 1941-1944: Νέοι ιστορικοί, νέες έρευνες». Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2014 στο Πολιτιστικό Κέντρο «Ξενία» στο Ρέθυμνο. Τρεις νέοι ιστορικοί παρουσίασαν τις έρευνες τους σχετικά με την Κατοχή και την Εθνική Αντίσταση. Ο Βασίλης Μανουσάκης, διδάκτορας του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, παρουσίασε τη διδακτορική του διατριβή, Οικονομία και πολιτική στην Ελλάδα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ελληνική οικονομία στη «Νέα Ευρώπη» του Άξονα και το ζήτημα της οικονομικής συνεργασίας με τους κατακτητές, που υποστήριξε τον Οκτώβριο του 2014. Ο Γιάννης Σκαλιδάκης, διδάκτορας του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, παρουσίασε το βιβλίο του: Η Ελεύθερη Ελλάδα. Η εξουσία του ΕΑΜ στα χρόνια της Κατοχής (1943-1944), που εκδόθηκε από τον οίκο Ασίνη το 2014. Ο Βαγγέλης Τζούκας, διδάκτορας του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, παρουσίασε το βιβλίο του: Οι οπλαρχηγοί του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο 1942-144. Τοπικότητα και πολιτική ένταξη, Αθήνα, Εστία, 2013. Έτσι καλύφθηκαν αφενός οι θεματικές της κατοχής και της αντίστασης στον αγροτικό χώρο, τόσο αριστερής όσο και δεξιάς προέλευσης, και αφετέρου της κατοχικής οικονομίας στον αστικό χώρο. Στο δεύτερο μέρος των εισηγήσεων τους, οι τρεις ιστορικοί παρουσίασαν πορίσματα των πιο πρόσφατων ερευνών τους για τη Μάχη της Κρήτης και την Κατοχή και την Αντίσταση στο νησί. Τη συζήτηση, που κάλυψε μεγάλο εύρος σχετικών θεμάτων, συντόνισε ο διδάκτορας ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Νίκος Ποταμιάνος. Οι εισηγήσεις και η συζήτηση βιντεοσκοπήθηκαν και σύντομα θα αναρτηθούν στη σελίδα του Ομίλου στο facebook και στην ιστοσελίδα του ΙΝΠ.
Τέλος, με αφορμή τις πρόσφατες (18/11/2014) αποφάσεις του Υπουργείου Παιδείας με τις οποίες ανακαλούνται οι αποσπάσεις 85 εκπαιδευτικών που υπηρετούσαν, στην πλειονότητα τους, σε υπηρεσίες των Γενικών Αρχείων του Κράτους και σε δημόσιες Βιβλιοθήκες και διατάσσεται η επαναδιάθεση τους σε σχολεία, ο ΟΦΙΝΠΚ πραγματοποίησε εκδήλωση με θέμα «Αρχεία και Βιβλιοθήκες στον καιρό της κρίσης», ζήτημα που άπτεται της κυβερνητικής πολιτικής τόσο για την έρευνα όσο και για την παιδεία στην ευρύτερη έννοια της, που δεν περιορίζεται μόνο στη διδασκαλία της σχολικής ύλης στους τέσσερις τοίχους μιας σχολικής αίθουσας. Το θέμα αφορά άμεσα την Κρήτη εφόσον τέσσερις από τους προαναφερόμενους εκπαιδευτικούς είναι αποσπασμένοι σε ΓΑΚ και Βιβλιοθήκες της Κρήτης. Η εκδήλωση διεξήχθη την 14η Ιανουαρίου 2015 στο Πολιτιστικό Κέντρο «Ξενία» στο Ρέθυμνο και έλαβαν μέρος οι Λαμπρινή Αποστολακοπούλου (διευθύντρια της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ρεθύμνου), Μανόλης Κουκουράκης (διευθυντής της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κρήτης), Ασπασία Παπαδάκη (προϊσταμένη των ΓΑΚ Ρεθύμνου), Χρήστος Χατζηιωσήφ (διευθυντής του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών και συνταξιούχος καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης). Τη συζήτηση συντόνισε ο Ηλίας Κολοβός, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Στο σχεδιασμό του ΟΦΙΝΠΚ, για το επόμενο χρονικό διάστημα μέχρι το καλοκαίρι του 2015, περιλαμβάνονται εκδηλώσεις με θέματα «το ελεύθερο λογισμικό και η άρση της ιδιωτικότητας στο διαδίκτυο», «δημοκρατία και media», «το Εικοσιένα στην Κρήτη», «γνωριμία με το έργο του Νίκου Πουλαντζά», «η Αριστερά στην Κρήτη: ιστορία και παρόν». Σχεδιάζει επίσης τη λειτουργία blog στο διαδίκτυο.
Στο πλαίσιο της διάδοσης του έργου του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς, ο Όμιλος έχει προμηθευτεί και διαθέτει στην Κρήτη εκδόσεις του Ινστιτούτου.
Συντονιστική Γραμματεία Ομίλου Φίλων Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς Κρήτης