Συνολικά, δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι το συνέδριο αυτό του Ινστιτούτου «Νίκος Πουλαντζάς» ανέδειξε ένα από τα θέματα που βρίσκονται στην καρδιά της σημερινής κοινωνικής, πολιτικής και ιδεολογικής σύγκρουσης. Η σύγκρουση αυτή δεν αφορά απλώς το περιεχόμενο της έννοιας της ασφάλειας. Αφορά ακόμα και τον «στενό πυρήνα» της (συντηρητικής) έννοιας της ασφάλειας, αφού η κυρίαρχη προσέγγιση αποδεικνύεται ανίκανη να εγγυηθεί ακόμα και αυτόν. Σε τελική ανάλυση, αν κάτι αποδεικνύεται ότι είναι ασύμβατο -ή έστω δύσκολα συμβιβάσιμο- με το αίτημα για ανθρώπινη ασφάλεια δεν είναι η ελευθερία και η δημοκρατία, αλλά ο καπιταλισμός, ιδίως στη νεοφιλελεύθερη εκδοχή του. Επομένως, με τους κινδύνους και τις απειλές -υπαρκτές ή κατασκευασμένες- να πολλαπλασιάζονται, το να καταφέρει να αποτρέψει η Αριστερά την ανάδυση μιας κοινωνίας του φόβου και να προτάξει μια κοινωνία συλλογικής πολυεπίπεδης ασφάλειας με θετικό και προοδευτικό πρόσημο είναι σχεδόν υπαρξιακό ερώτημα για την ίδια και την κοινωνική συμμαχία που εκπροσωπεί.

(Άρθρο της Δανάης Κολτσίδα, διευθύντριας του ΙΝΠ και μέλους της οργανωτικής επιτροπής του συνεδρίου "Ασφάλεια. Αντιστρέφοντας της συζήτηση", στο ένθετο "Παρεμβάσεις" της εφημερίδας "Η Αυγή", στο πλαίσιο αφιερώματος σε πρόσφατες ρωτοβουλίες που προωθούν τη στρατηγική σκέψη και είναι χρήσιμες για την Αριστερά και την τρέχουσα συζήτηση εντός του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ).

Είναι μια πόλη «ουδέτερη» ως προς το φύλο; Διασφαλίζει την ισότητα σε άνδρες και γυναίκες; Ενας αναγνώστης ή μια αναγνώστρια της μελέτης «Σχεδιάζοντας για όλες: Η οπτική του φύλου στον χώρο της ελληνικής πόλης» -που θα παρουσιάσει σήμερα το Ινστιτούτο «Νίκος Πουλαντζάς»- καταλήγει σε ένα «όχι». Ενδεικτικό παράδειγμα με το οποίο μπορεί να επιχειρηματολογηθεί η αρνητική απάντηση είναι ένα αναπόσπαστο στοιχείο της καθημερινότητας: οι μετακινήσεις.

[...]

Οπως εξηγεί η μελέτη, ο αστικός σχεδιασμός υπήρξε πάντοτε ευθύνη κυρίως λευκών, αρτιμελών, μεσήλικων, cis-straight ανδρών αρχιτεκτόνων, πολεοδόμων, πολιτικών, μεσαίας ή και ανώτερης κοινωνικής και οικονομικής τάξης. «Εφάρμοζαν τις δικές τους ιδέες και οράματα για την πόλη, συχνά αγνοώντας ή/και υποτιμώντας τις επιθυμίες και τις ανάγκες άλλων κοινωνικών ομάδων», γεγονός που «εντείνει τις ήδη υπάρχουσες κοινωνικές ανισότητες». Οι σύγχρονες πόλεις σχεδιάστηκαν «και σχεδιάζονται», σύμφωνα πάντα με τη μελέτη, με βάση τις ανάγκες ενός «μοντέλου πολίτη» με προφίλ που καθρεφτίζει τα χαρακτηριστικά των σχεδιαστών τους, με τον άνδρα να έχει συνδεθεί με την αμειβόμενη εργασία (η οποία σε μεγάλο βαθμό λαμβάνει χώρα σε δημόσιο χώρο), ενώ οι γυναίκες έχουν συνδεθεί με τη μη αμειβόμενη εργασία φροντίδας (η οποία αναφέρεται στην εργασία της «κοινωνικής αναπαραγωγής») και τον ιδιωτικό χώρο του σπιτιού. «Ετσι, το κυρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης που προωθείται (π.χ. μεγάλα οικονομικά και εμπορικά κέντρα) δεν καλύπτει τις βασικές ανάγκες όλων των ανθρώπων σε επίπεδο καθημερινότητας και συμβάλλει στη δημιουργία και διατήρηση έμφυλων και κοινωνικών ανισοτήτων και αποκλεισμών», παρατηρεί η μελέτη.

(Ρεπορτάζ του Στέργιου Ζιαμπάκα στην Εφημερίδα των Συντακτών για την έκθεση του ΙΝΠ "Σχεδιάζοντας για όλες. Η οπτική του φύλου στον χώρο της ελληνικής πόλης").

Το τέλος της πανδημίας και της εξαίρεσης που αυτή άνοιξε στους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ, προκειμένου τα κράτη-μέλη να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις αυξημένες δημοσιονομικές ανάγκες που δημιουργούσε και η αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης και η επανεκκίνηση των εθνικών οικονομιών μετά τα lock-downs, έφερε στο προσκήνιο του θέμα του νέου Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και των κανόνων που αυτό θα προβλέπει. Η αναθεώρηση του δημοσιονομικού πλαισίου της ΕΕ άνοιξε έναν μεγάλο διάλογο, τόσο σε επίπεδο θεσμών, όσο και στην κοινωνία των πολιτών, σχετικά με τις πολιτικές προτεραιότητες της και το μακροπρόθεσμο σχέδιο της Ευρώπης. Πρόκειται, εξάλλου, για μία συζήτηση με μεγάλο επιστημονικό, αλλά κυρίως πολιτικό ενδιαφέρον, καθώς η έκβασή της και οι αποφάσεις που τελικά θα ληφθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα επηρεάσουν τη ζωή και τα δικαιώματα εκατομμυρίων πολιτών σε όλη την ΕΕ, και πολύ περισσότερο τις χώρες του Νότου, όπως η Ελλάδα, που βρίσκονται σε μια δημοσιονομικά δυσμενέστερη θέση.

(Άρθρο της Ελευθερίας Αγγέλη, οικονομολόγου και ερευνήτριας του ΙΝΠ, με αφορμή τη δημοσίευση του Report για το νέο Δημοσιονομικό Πλαίσιο της ΕΕ και το συναφές Workshop του ΙΝΠ στην ιστοσελίδα ieidiseis.gr).

Ο νέος σχετικά θεσμός της περιφέρειας δεν χαίρει μεγάλου ενδιαφέροντος από πλευράς πολιτών, μολονότι αποτελεί ένα πεδίο άσκησης πολιτικής εξίσου σημαντικό με αυτό της κεντρικής πολιτικής. Το ζήτημα των υποδομών είναι πρωταρχικής σημασίας, όπως αποδείχτηκε από τα πρόσφατα γεγονότα της σφοδρής κακοκαιρίας «Ντάνιελ», με φράγματα που δεν άντεξαν την πίεση τεράστιων όγκων νερού, με πόλεις που μετατράπηκαν σε ποτάμια, με πνιγμό ανθρώπων, με απώλεια ενός τεράστιου αριθμού ζώων και με καταστροφή καλλιεργειών.

Οι υποδομές ίσως να είναι από τα ελάχιστα εργαλεία περιφερειακής πολιτικής που συζητιούνται στη δημόσια σφαίρα. Δεν είναι όμως το μοναδικό και χρειάζεται να μην περιοριζόμαστε στα μεγάλα, «πιασάρικα» έργα, που σε πολλές περιπτώσεις είναι απαραίτητα, αλλά να έχουμε μια συνολικότερη προσέγγιση περιφερειακής πολιτικής, γιατί, πολλές φορές, μικρότερα έργα συντρέχουν στο να βελτιωθεί η ζωή των ανθρώπων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι κοινωνικές υποδομές, όπως χώροι πρόνοιας, άθλησης, πολιτισμού, περιπάτου, αλλά και αστικές υποδομές, όπως τα δίκτυα αποχέτευσης και ύδρευσης που υστερούν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.

Η περιφερειακή πολιτική είναι ιδιαίτερα κρίσιμη στην περίπτωση της χώρας μας, η οποία χαρακτηρίζεται από ορεινότητα και νησιωτικότητα. Για να αποφύγουμε την ερήμωση μεγάλου μέρους της υπαίθρου είναι αναγκαίες αλλαγές πολιτικής και κατανόηση των τοπικών ζητημάτων, ιδιαιτεροτήτων, αλλά και πλεονεκτημάτων.

(Άρθρο του Γιάννη Ραντίν στην Εφημερίδα των Συντακτών, με αφορμή τη δημοσίευση της έκθεσής του "Αριστερή Περιφερειακή Πολιτική" από το ΙΝΠ).

«Oι δημιουργημένοι από τους άντρες χώροι που μας περιβάλλουν δεν είναι ουδέτεροι, υπάρχει μιας μορφής αντίφαση ανάμεσα στις βιωμένες εμπειρίες πολλών γυναικών και τα συγκεκριμένα φυσικά πρότυπα που προέρχονται από τους δομημένους χώρους γύρω μας», γράφουν στην εισαγωγή του βιβλίου τους Makingspace.Women and the man made environment οι αρχιτεκτόνισσες της ομάδας Matrix, σαράντα σχεδόν χρόνια πριν.

«Πρόσφατα, το 2016, με αφορμή την ένταξη της έμφυλης ισότητας στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, μια σειρά εκθέσεων από διεθνείς οργανισμούς υποστηρίζουν την εύρεση στρατηγικών σε διαφορετικούς τομείς που θα οδηγήσουν σταδιακά στην “υλοποίηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλες και στην έμφυλη ισότητα και ενδυνάμωση για όλες”». Ενώ «η πόλη αναδεικνύεται ως τόπος χειραφέτησης των γυναικών μέσα από τις ευκαιρίες που προσφέρει για εργασία, εκπαίδευση και δικτύωση», αναφέρεται στην έκθεση του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς Σχεδιάζοντας για όλες: Η οπτική του φύλου στον χώρο της ελληνικής πόλης.

(Η εισαγωγή της Σοφίας Ξυγάκη στη συνέντευξη που πήρε για λογαριασμό της εφημερίδας "Η Εποχή" από τον Φοίβο Καλλίτση και την Πολίνα Πρέντου, με αφορμή τη δημοσίευση της έκθεσης του ΙΝΠ "Σχεδιάζοντας για όλες. Η οπτική του φύλου στον χώρο της ελληνικής πόλης").